Eerste hulp bij scriptiestress – in samenwerking met Studentendrukwerk.nl

Het eindexamenseizoen is in volle gang. Examens en tentamens moeten gemaakt worden. En papers en werkstukken worden ingeleverd. Andere jaren was dit niet aan mij besteed. Ik ben in 2014 afgestudeerd en met het inleveren van mijn masterscriptie eindigde mijn studententijd. Tot dit jaar. Toen ik begon aan een coachopleiding. En daar hoorde ook nog eens een eindwerkstuk bij. Afgelopen week heb ik hem ingeleverd en terugkijkend op het proces en mijn ervaring van mijn vele studiejaren, wil ik wat belangrijkste tips met je delen.

Ik ga je natuurlijk niet vertellen dat je op tijd moet beginnen etc. Want laten we eerlijk zijn; als je op tijd was begonnen las je waarschijnlijk dit artikel niet 😉 Nee, laten we het vooral hebben over het moment waarop je stress ervaart.

Herken je stressreactie

Allereerst is het belangrijk om eens goed te ervaren wat je voelt als je stress hebt. De meeste mensen hebben een fight/flight/freeze reactie. Oftewel je gaat vechten, vluchten of je bevriest. Laten we eens even goed op deze reacties inzoomen:

• Vechten: Je rent rond als een kip zonder kop. Je dwingt jezelf woorden te typen om maar wat op papier te zetten. Je gaat ontzettend hard werken om de stress niet te voelen en die voldoende in de wacht te slepen. De meeste perfectionisten zijn enorme vechters.
• Vluchten: Jij bent een rasechte uitsteller. Het liefst begin je er niet aan en doe je alsof de stress er niet is. Je leidt jezelf af met Netflix of het opruimen van je kamer (want met een rommelig bureau kan je natuurlijk niet werken). Misschien heb je zelfs ook wel overwogen om er gewoon helemaal niet aan te beginnen; om te stoppen met je studie, je vak volgend jaar wel te doen of je scriptie later te schrijven.
• Bevriezen: Je krijgt totaal niets gedaan. Je herkent misschien wat dingen van het uitstellen van hierboven en krijgt geen letter op papier. Je zit uren achter je bureau, maar er gebeurt bijzonder weinig. Je voelt je verlamd en soms ervaar je zelfs een black-out of writers-block.

Het kan zomaar zijn dat je je in meerdere reacties herkent. Vaak zie je dat je vaak in dezelfde reactie schiet, maar dat andere situaties ook andere reacties oproepen.

Hoe ga je om met deze stress?

Als eerste is het ontzettend belangrijk om je gevoel serieus te nemen. Bagatelliseer het niet. Wees ook niet te hard voor jezelf door jezelf streng toe te spreken of jezelf een schop onder je kont te geven. Je gevoel is er en hoeft niet weggedrukt te worden.

Het helpt juist vaak om er wat aandacht aan te geven. Waar in je lijf voel je die stress? Voelt het als een knoop in je maag? Leg dan je handen op je buik en focus je op je ademhaling. Probeer elke ademhaling naar je buik te sturen.
Stress kan echter ook op andere plekken voelbaar zijn; misschien voel je het in je keel, voel je spanning in je rug of krijg je er hoofdpijn van. Waar het ook zit, geef er aandacht aan. Op die manier krijgt het wat meer ruimte waardoor de spanning al af kan nemen.

Luister naar je gedachten

Vanuit hier is het interessant om eens naar je gedachten te luisteren; wat zeg je tegen jezelf? Waarschijnlijk zitten er een aantal negatieve gedachten bij die je stress geven. Kijk eens kritisch naar deze gedachten en of ze wel waar zijn. Misschien zeg je tegen jezelf dat je ‘zo slecht bent in dit vak’, terwijl dit pas de eerste keer is dat je het doet en dat je voor je vorige opdracht een prima cijfer hebt gehaald. Weg ermee dus. Niet elke gedachten hoef je blijkbaar serieus te nemen.

Zorg voor helderheid

Wanneer je je rustig voelt is het tijd om jezelf wat helderheid te geven. Wat moet er allemaal gebeuren? Laten we even het voorbeeld van een scriptie schrijven nemen. Dan is je einddoel misschien een document afleveren van 30 kantjes tekst, maar dat is een behoorlijk groot doel. Ga voor jezelf na hoe je dat doel kan opdelen in kleine delen; misschien moet je een kaft maken, een inleiding schrijven, een theoretisch kader, je methodesectie en vervolgens een resultatenhoofdstuk en een conclusie. Oké, dat klinkt al meer behapbaar. Tijd om te gaan beginnen. Begin vooral met een relatief makkelijke taak. Dan staat die knipperende cursor op het witte scherm je niet zo aan te staren. Begin bijvoorbeeld met het schrijven van een inleiding. En onthoud daarbij dat het niet in een keer goed hoeft. Een matige inleiding is ook prima voor een eerste aanzet. Later kan je hem altijd nog herzien als je dat nodig vindt.

Maak een zo relaxt mogelijke planning

Tijd om deze kleine hapjes uit de vorige stap in te gaan plannen. Schat in hoeveel tijd dingen kosten en neem daar ruim te tijd voor. Onthoud dat je meestal overschat wat je in een dag kan doen, dus plan het ruim in wanneer daar nog tijd voor is. Schuif daarbij niet klakkeloos alles opzij; onderschat het belang van goed eten en slapen bijvoorbeeld niet. Dit is ontzettend belangrijk voor je mentale toestand en hoe weerbaar je bent tegen stress. Plan dus ook wat pauzes in om een rondje te gaan lopen buiten en sla je sportlesje in het park ook niet over. Je wordt er veel productiever van!

En denk je nu: relaxte planning?!?! Waar heb je het over??! Ik heb zodanig uitgesteld dat ik fulltime moet doorknallen tot aan de deadline! Stel jezelf dan de kritische vraag of dat écht zo is, of dat je in een vecht-stressreactie bent beland. Is het écht zo? Kijk dan eerst eens kritisch naar je opties: kan je om uitstel vragen bijvoorbeeld? Wanneer er geen oplossingen beschikbaar zijn kan je ook nog overwegen of je kan accepteren dat je nou eenmaal te veel hebt uitgesteld en dat je flink zal moeten doorwerken. Dat is dan even wat het is.

Maak er iets moois van

Dan is het eenmaal zo ver; je laatste hand is gelegd aan je meesterwerk. Het kan zeker lonen om er iets moois van te maken door je werkstuk mooi te laten printen en te laten inbinden wanneer je deze hardcopy moet inlevren. Daarmee straal je uit dat je zorg en aandacht hebt besteed aan je scriptie. En hoe leuk is het om er jaren later nog eens op terug te kijken.

Voor dit artikel heb ik samengewerkt met Studentendrukwerk.nl en daar heb ik dan ook mijn scriptie laten drukken. Ik heb gekozen voor een leren bedrukte kaft. Het is op die manier een chique boekwerkje geworden waar ik met trots doorheen blader.

Mijn eindexamenfase

Ik herken bovenstaande stressreacties als geen ander. Vooral nu ik als coach meer inzicht krijg in stressreacties herken ik mezelf in meer en mindere mate in alle reacties. Ook tijdens het schrijven van mijn werkstuk van de coachopleiding heb ik behoorlijk wat stress gevoeld. Al weken voor de deadline maakte ik een planning, waar ik me natuurlijk niet aan gehouden heb. Ik had te veel uitgesteld. Dat resulteerde uiteindelijk in wat weekenden doorwerken. Natuurlijk leidde dat tot een voornemen om de volgende keer écht eerder te beginnen, maar of dat gaat gebeuren dat moet nog maar blijken.

Uiteindelijk heb ik mijn werkstuk ingeleverd. Toen mijn docente aangaf dat ze het document hardcopy wilde hebben, was ik eerst verbolgen. ‘Hallo?! Het is 2020 hoor!’. Maar ze vond het prettiger nakijken en ze gaf aan dat het ook belangrijk is voor het proces om er zorg en aandacht aan te besteden. Dus ze gaf ons ook de tip om er wat moois van te maken (die tip geef ik natuurlijk met alle liefde aan je door ;)). Toen dacht ik: als je iets moois wilt, kan je iets moois krijgen. En zo liet ik mijn scriptie dus drukken bij Studentendrukwerk.nl.

Op deze pagina kan je alle opties zien. Zo kan je je scriptie laten inbinden of laten nieten. Je kan kiezen voor een hardcover, softcover of spiraal. Alles om er iets moois van te maken. Naast scripties, kan je ook bij studentendrukwerk terecht voor ander drukwerk zoals notitieboeken, visitekaartjes of posters.